Naar Whitfield: De evolutie van het leven (1994)

Als er ergens op de wereld de laatste duizenden jaren evolutie heeft plaatsgevonden, dan is dat wel in het Victoriameer in Centraal Afrika. Daar leven honderden soorten vissen (cichliden) die nauw aan elkaar verwant zijn. Het is niet leuk om daar een vis te zijn, want er heerst een keiharde strijd om het bestaan. Een voorbeeld: Als een vis eitjes legt (kuit schiet), liggen er hordes andere vissen op de loer om die eitjes op te eten. Voor veel vissen is er maar één plek waar de eitjes veilig uitgebroed kunnen worden: in de bek. Het vrouwtje hapt de eitjes na het leggen zo snel mogelijk op en bewaart ze daar tot ze uitgekomen zijn. Men noemt zulke vissen 'muilbroeders'. Probleem daarbij is dat de eitjes zo snel opgehapt worden dat ze niet bevrucht kunnen worden. Daarvoor is de volgende aanpassing ontstaan. Bij de mannetjes hebben zich op de anusvin zg. eivlekken ontwikkeld. Die worden door de mannetjes aan het vrouwtje  getoond als dat bezig is haar eitjes op te happen. Het vrouwtje hapt naar de eivlek en op dat moment laat het mannetje zijn sperma los waardoor de eitjes in de bek van het vrouwtje bevrucht worden. Veel meer van dergelijke voorbeelden worden beschreven in het prachtige boek van Tijs Goldschmidt: Darwins Hofvijver. Daarin beschrijft hij echter ook dat er veel soorten weer uitgestorven zijn doordat de Nijlbaars is uitgezet in het Victoriameer. Het doel van deze uitzetting was de bevolking voedsel te verschaffen, maar voor de cichliden pakte dit rampzalig uit. Meer weten? Cichliden Het Victoriameer

Radiaties van cichliden hebben niet alleen in het Victoriameer plaatgevonden maar ook in het Tanganyikameer en het Malawimeer. Waarschijnlijk hebben sterke schommelingen in het waterpeil voor deze evolutie gezorgd (zie linker figuur). Door daling van de het waterniveau ontstonden veel kleinere meertjes waarin zich door geografische isolatie nieuwe soorten konden ontwikkelen. Toen daarna het waterpeil weer steeg, kwamen al deze nieuwe soorten (en ondersoorten en rassen) weer bij elkaar, waarna deze zich door sterke concurrentie verder van elkaar verwijderden. Na de invoering van de nijlbaars in het Victoriameer zijn veel soorten weer uitgestorven. Ook is er meer algengroei gekomen waardoor het water minder helder is geworden. Een gevolg daarvan is weer dat kleuren een minder belangrijke factor zijn geworden in de evolutie. De soorten hebben nu de tendens minder kleurig te worden. Nog een interessant voorbeeld: Er zijn soorten die hun voedsel verwerven door te knabbelen aan de schubben van andere vissen: schubbenbijters. Binnen deze groep hebben zich weer twee soorten ontwikkeld: de linkse en de rechtse schubbenbijters. De eerste groep doet de kop naar links bij het knabbelen, de tweede naar rechts. Meer weten? Lake Victoria, in volle evolutie

Evolutie 24

Vorige

Stop

Volgende